|
Цагаан сар
2014-05-15
Хятадын Цагаан сар
Хятадын цагаан сар |  |
Өрнөдийнхэний Христосын мэндэлсэн өдрийг тэмдэглдэгтэй адилаар, цагаан сар бол Хятадчуудын хамгийн том баяр юм. Цаг vеийн урасгалын дагуу, цагаан сарын агуулга хэлбэр өөрчлөгдөж, хvмvvсийн цагаан сараа тэмдэглэх арга хэлбэрт өөрчлөлт гарсан боловч цагаан сар нь Хятадчуудын амьдрал болон vзэл ухамсрын талаарах байр суурийг юугаар ч орлуулохын аргагvй юм.
Хятадчууд цагаан сар тэмдэглээд 4000 мянга гаруй жилийн тvvхтэй болсон гэж ярьдаг, гэвч эхэндээ цагаан сар гэж нэрлэж байгаагvй, тогтсон өдөр ч байхгvй байсан юм байна. Манай тооллоос өмнөх бараг 2100 гаруй жилийн vед тухайн vеийн хvмvvс бархасвадь гаргийн нэг эргэлтээр нэг “нас” болгож байсан болхоор цагаан сараа “нас” гэж нэрлэж байжээ. Манай тооллоос өмнөх 1000 жилийн vед хvмvvс “он ”-оор цагаан сарыг илэрхийлэх болсон байна. “он” гэдэг нь 5 vр тариа элбэг ургац авахыг харуулж, элбэг ургац авснаа жилийг “онтай ” гэж, маш их ургац хураалт авсан жилийг “их онтай” гэж хэлдэг байжээ.
Хятадын ардын зан заншлын дагуу, өргөн агуулгатай цагаан сар нь билгийн улиралын 12-р сарын 23-ны өдрөөс эхлэн шинэ оны цагаан сарын 15 хvртэл vргэлжилж, өмнө хойно бараг гурван 7 хоног болдог. Энэ хугацаанд битvvний шөнө болон шинийн нэгэн нь хамгийн хөгжөөнтэй байж, цагаан сарын оргил vе гэж хэлж болох юм.
Цагаан сараа тэмдэглэхийн төлөө, хот хөдөөгийн хvмvvс олон төрлийн бэлтгэл хийдэг. Хөдөө тосгонд бол цагааг сарын бэлтгэл ажил нь 12-р сараас эхэлдэг, гэр бvл болгон гэр бараагаа цэвэрлэж, тоос бурдгаа арилгадаг. Бас хот орж шинийн эд бараа, чихэр жимс, боов боорсог, идээн ундааны зvйл худалдаж авчирдаг байна. Хотдынхоны баярын өдрийн бэлтгэл ажил ч эртээс эхэлж, ёсолын салбар, урлагийн байгууллагууд баялаг агуулгатай уран сайхны тоглолт бэлтгэх, телевизээр олон төрлийн уран сайхны тоглолт гаргаж, том том цэцэрлэгт хvрээлэнгээр уламжлалт “сvмийн хурал” зохион явуулж, хvмvvст олон талын зугаа цэнхэл хангдаг. Худалдаа дэлгvvрvvдээр бvх улсын олон газрын, цаашлаад гадаадын олон төрлийн бараа бvтээхдхvvн худалдаж баярын өдрийн ард иргэдийн эрэлт хэрэгцээг хангадаг байна. Бvртгэлд тэмдэглэснээр, Хятадчуудын цагаан сарын хугацааны хэрэглээ нь бvх жилийн хэрэглээний 3-ны 1-ээс илvv хувийг эзэлдэг юм байна.
Хятадын олон газарт, хvмvvсийн сар шинээ тэмдэглэх уламжлалт зан заншил адилгvй боловч битvvний шөнө гэр бvлээрээ цугтаа хоол иддэг заншил нь өмөнд, умард нутаг гэсэнгvй бvр адилхан байдаг. Өмөнд нутагт бол битvvний шөнө олон төрлийн ногоотой хоол бэлтгдэг бөгөөд дvvпvv, загас дутагдаж болдоггvй, умард нутагт гэр бvлийн хоолондоо бууз банш идэх нь олонтоо байдаг.
Битvvний шөнө хvмvvс баяр баяслын дунд хуучин жилээ vдэж, шинэ жилээ угтдаг байна. Өнгөрсөнд шинэ жил болохтой зэрэг хvмvvс олон төрлийн цэцэгт пуужин тавьж тэмдэглэдэг байсан, гэвч сvvлээр нь энэ заншил нь аюултай бөгөөд бохирдол ихтэйгээс болж, Бээжин болон бусад том том хотуудоор цаасан пуужин тавихыг хориглосон байна. Шинийн нэгэн болохтой зэрэг хvгшин залуус бvгдээрээ баярын өдрийн хувцсаа өмсөж, айлчин гийчнээ хvлээн авах буюу айл саахалтаараа айлчлан шинийн золголт хийж эхэлдэг юм. Уулзсан бvхэд “ сайн шинэлбvv”, “сайхан баярлаж байна уу” гэх зэргийн бэлэг дэмбэрэлтэй vгээр мэндчлэн, чихэр жимс, боов борсогоор зочноо хvндэтгэн дайлдаг билээ.
Цагаан сарын ажиллагаа олон янзын байж, зарим газраар уран сайхны тоглолт, кино телевиз тавих, арслан бvжиг бvжиглvvлэх, сvмийн хурал гээд олон янзын ажиллагаа өрнvvлж, баярын өдрийн уур амьсгалыг бvрдvvлж байдаг.
Хос уянга, цагаан сарын зураг нааж, цэцэгт чийдэн өлгөх бол хvмvvсийн цагаан сараа тэмдэглэх нэг ажиллагаа юм. Баярын хугацаанд зах зээл дээр ч хvмvvсийн баян чинээлэг амьдрал, баяр баясгалант хөдөлмөрийг тусгасан олон янзын зураг, хос уянга худалдаж, хvмvvсийн эрэлт хэрэгцээг хангаж байдаг.
Өнгөт чийдэн бол Хятадын ард иргэдийн уламжлалт гар урлалын бvтээгдхvvн юм, өнгөт чийдэнд олон төрлийн амьтан, уул ус, баатарчуудын тухай агуулга бvхий зураг дvрийг сийлдэг бөгөөд чийдгийн хэлбэр маяг нь ч олон янзын байдаг билээ. Хvмvvсийн амьдралын тvвшин дээшлэхийн хирээр, Хятадчуудын сар шинээ тэмдэглэх арга хэлбэрт өөрчлөлт гарч, гадаад орноор жуулчилж явах нь Хятадчуудын сар шинээ тэмдэглэх шинэ хэлбэр болж байна. |
Хятадын цагаан сар | |
Өрнөдийнхэний Христосын мэндэлсэн өдрийг тэмдэглдэгтэй адилаар, цагаан сар бол Хятадчуудын хамгийн том баяр юм. Цаг vеийн урасгалын дагуу, цагаан сарын агуулга хэлбэр өөрчлөгдөж, хvмvvсийн цагаан сараа тэмдэглэх арга хэлбэрт өөрчлөлт гарсан боловч цагаан сар нь Хятадчуудын амьдрал болон vзэл ухамсрын талаарах байр суурийг юугаар ч орлуулохын аргагvй юм.
Хятадчууд цагаан сар тэмдэглээд 4000 мянга гаруй жилийн тvvхтэй болсон гэж ярьдаг, гэвч эхэндээ цагаан сар гэж нэрлэж байгаагvй, тогтсон өдөр ч байхгvй байсан юм байна. Манай тооллоос өмнөх бараг 2100 гаруй жилийн vед тухайн vеийн хvмvvс бархасвадь гаргийн нэг эргэлтээр нэг “нас” болгож байсан болхоор цагаан сараа “нас” гэж нэрлэж байжээ. Манай тооллоос өмнөх 1000 жилийн vед хvмvvс “он ”-оор цагаан сарыг илэрхийлэх болсон байна. “он” гэдэг нь 5 vр тариа элбэг ургац авахыг харуулж, элбэг ургац авснаа жилийг “онтай ” гэж, маш их ургац хураалт авсан жилийг “их онтай” гэж хэлдэг байжээ.
Хятадын ардын зан заншлын дагуу, өргөн агуулгатай цагаан сар нь билгийн улиралын 12-р сарын 23-ны өдрөөс эхлэн шинэ оны цагаан сарын 15 хvртэл vргэлжилж, өмнө хойно бараг гурван 7 хоног болдог. Энэ хугацаанд битvvний шөнө болон шинийн нэгэн нь хамгийн хөгжөөнтэй байж, цагаан сарын оргил vе гэж хэлж болох юм.
Цагаан сараа тэмдэглэхийн төлөө, хот хөдөөгийн хvмvvс олон төрлийн бэлтгэл хийдэг. Хөдөө тосгонд бол цагааг сарын бэлтгэл ажил нь 12-р сараас эхэлдэг, гэр бvл болгон гэр бараагаа цэвэрлэж, тоос бурдгаа арилгадаг. Бас хот орж шинийн эд бараа, чихэр жимс, боов боорсог, идээн ундааны зvйл худалдаж авчирдаг байна. Хотдынхоны баярын өдрийн бэлтгэл ажил ч эртээс эхэлж, ёсолын салбар, урлагийн байгууллагууд баялаг агуулгатай уран сайхны тоглолт бэлтгэх, телевизээр олон төрлийн уран сайхны тоглолт гаргаж, том том цэцэрлэгт хvрээлэнгээр уламжлалт “сvмийн хурал” зохион явуулж, хvмvvст олон талын зугаа цэнхэл хангдаг. Худалдаа дэлгvvрvvдээр бvх улсын олон газрын, цаашлаад гадаадын олон төрлийн бараа бvтээхдхvvн худалдаж баярын өдрийн ард иргэдийн эрэлт хэрэгцээг хангадаг байна. Бvртгэлд тэмдэглэснээр, Хятадчуудын цагаан сарын хугацааны хэрэглээ нь бvх жилийн хэрэглээний 3-ны 1-ээс илvv хувийг эзэлдэг юм байна.
Хятадын олон газарт, хvмvvсийн сар шинээ тэмдэглэх уламжлалт зан заншил адилгvй боловч битvvний шөнө гэр бvлээрээ цугтаа хоол иддэг заншил нь өмөнд, умард нутаг гэсэнгvй бvр адилхан байдаг. Өмөнд нутагт бол битvvний шөнө олон төрлийн ногоотой хоол бэлтгдэг бөгөөд дvvпvv, загас дутагдаж болдоггvй, умард нутагт гэр бvлийн хоолондоо бууз банш идэх нь олонтоо байдаг.
Битvvний шөнө хvмvvс баяр баяслын дунд хуучин жилээ vдэж, шинэ жилээ угтдаг байна. Өнгөрсөнд шинэ жил болохтой зэрэг хvмvvс олон төрлийн цэцэгт пуужин тавьж тэмдэглэдэг байсан, гэвч сvvлээр нь энэ заншил нь аюултай бөгөөд бохирдол ихтэйгээс болж, Бээжин болон бусад том том хотуудоор цаасан пуужин тавихыг хориглосон байна. Шинийн нэгэн болохтой зэрэг хvгшин залуус бvгдээрээ баярын өдрийн хувцсаа өмсөж, айлчин гийчнээ хvлээн авах буюу айл саахалтаараа айлчлан шинийн золголт хийж эхэлдэг юм. Уулзсан бvхэд “ сайн шинэлбvv”, “сайхан баярлаж байна уу” гэх зэргийн бэлэг дэмбэрэлтэй vгээр мэндчлэн, чихэр жимс, боов борсогоор зочноо хvндэтгэн дайлдаг билээ.
Цагаан сарын ажиллагаа олон янзын байж, зарим газраар уран сайхны тоглолт, кино телевиз тавих, арслан бvжиг бvжиглvvлэх, сvмийн хурал гээд олон янзын ажиллагаа өрнvvлж, баярын өдрийн уур амьсгалыг бvрдvvлж байдаг.
Хос уянга, цагаан сарын зураг нааж, цэцэгт чийдэн өлгөх бол хvмvvсийн цагаан сараа тэмдэглэх нэг ажиллагаа юм. Баярын хугацаанд зах зээл дээр ч хvмvvсийн баян чинээлэг амьдрал, баяр баясгалант хөдөлмөрийг тусгасан олон янзын зураг, хос уянга худалдаж, хvмvvсийн эрэлт хэрэгцээг хангаж байдаг.
Өнгөт чийдэн бол Хятадын ард иргэдийн уламжлалт гар урлалын бvтээгдхvvн юм, өнгөт чийдэнд олон төрлийн амьтан, уул ус, баатарчуудын тухай агуулга бvхий зураг дvрийг сийлдэг бөгөөд чийдгийн хэлбэр маяг нь ч олон янзын байдаг билээ. Хvмvvсийн амьдралын тvвшин дээшлэхийн хирээр, Хятадчуудын сар шинээ тэмдэглэх арга хэлбэрт өөрчлөлт гарч, гадаад орноор жуулчилж явах нь Хятадчуудын сар шинээ тэмдэглэх шинэ хэлбэр болж байна. |
|
| . Сэтгэгдэл бичих . Найздаа илгээх
|
Сэтгэгдлүүд
|
|
|
|
